در طول ده هاي منتهی به وقوع انقلاب اسلامی (1320-1357) جامعۀ ایران شاهد تحولات اساسی و بنیادین در عرصه فکری و سیاسی بوده است که علمای نواندیش نقش مهم و چشمگیری در وقوع این تحولات ایفا نموده اند. ایده ها و آثار این علما مولد گفتمانی از اوایل دهۀ 40 تا اواخر دهۀ 50 گردید که به دلیل ویژگی ها و مشخصاتش می توان آن را گفتمان علمای نواندیش نام نهاد. مولدان اصلی این گفتمان امام خمینی(ره)، شهید مطهری، آیت الله طالقانی، علامه طباطبائی، بوده اند. این گفتمان در عین حالی که در تقابل و دفاع از دین در مقابل مدرنیته شکل گرفت و لی خود متاثر از مدرنیته بود. در این پژوهش پس از بررسی ادبیات جریان نواندیشی دینی در ایران معاصر، در فصل چارچوب نظری تحقیق پس از بیان کلیات مربوط به ادبیات نظری کلاسیک در مورد فرهنگ، تئوریهای جدید درمورد فرهنگ که به فرهنگ به عنوان امری ملموس و قابل رویت می نگرند را، مورد بررسی قرار دادیم. همچین تلاش کردیم بحران اخلاقی بوجود آمده در عصر انقلاب را با بررسی سیر تاریخی ورود اندیشه های غربی به ایران و تقابل این اندیشه ها با رمزگان دینی-فرهنگی جامعۀ ایران نشان دهیم. سپس به شرایط ظهور و بروز این گفتمان در عصر انقلاب اسلامی پرداختیم، از این رو کوشیده ایم تا با پایبندی به الزامات روش نمونه پژوهی و نیز بهره گیری از تئوریهای وسنو وکالینز در باب شرایط تولید ایده به سراغ شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایران دهه هاي منتهی به انقلاب سال 1357 ایران رویم. بر اساس یافته های این پژوهش تغییر در « شرایط محیطی» مانند شکل گیری دولت مدرن، مدرنیزاسیون، ظهور طبقات جدید، تضعیف روحانیت سنتی، پیدایش تغییر در موقعیت ها و «زمینه های نهادی» مانند رشد دانشگاهها و مراکز فرهنگی، رشد انتشارات و صنعت چاپ و نیز وجود گروههای مختلف فکری و به عبارتی پلورالیسم گفتمانی در تولید، انتخاب و نهادینه شدن گفتمان اسلام علمای نواندیش موثر بوده است. واژگان کلیدی: فرهنگ، ایدئولوژی، گفتمان، تولید فرهنگ، علمای نواندیش، مدرنیته، پلورالیسم گفتمانی، نظم اخلاقی