از زمان اکتشاف صنعتی نفت در ایران تا به اکنون این ماده همواره حضوری تاثیرگذار در عرصه سیاسی ایران داشته است. تاثیرگذاری نفت در ساختار سیاسی- اجتماعی ایران معاصر تا حدی است که مطالعة تاریخ سیاسی ایران در یک قرن اخیر بدون در نظر گرفتن این ماده سحرانگیز ناقص و مبهم خواهد بود. اکتشاف نفت در ایران توسط کشوری غربی صورت گرفت و پس از آن همواره کشورهای قدرتمند و غربی چشم طمع به این ماده ارزشمند داشته‌اند؛ به گونه‌ای که از تمام راه‌های ممکن اعم از تطمیع دولتمردان، سرکوب، کودتا، جنگ و ... سعی در حفظ منافع نفتی خود در ایران داشته‌اند. در عرصه داخلی نیز نفت همواره برای دولتمردان ایران یکی از ستون‌های نگه دارنده حکومت‌شان بوده است. به دلیل نقش مهم نفت در سرنوشت سیاسی- اجتماعی ایران در این پایان‌نامه طی تحقیقی تبیینی و با روش تاریخی به نقش نفت در مهم‌ترین واقعة سیاسی معاصر ایران یعنی سقوط محمدرضا شاه پهلوی پرداخته شده است. نظریه‌های وابستگی، دولت رانتیر و نظریه روان‌شناختی ماروین زونیس راهنمای گردآوری داده‌های این پژوهش بوده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که نفت به دلایل زیر در سقوط دولت پهلوی دوم نقش تاثیرگذاری ایفا کرده است: 1) مداخله آمریکا در ایران به دلیل منافع نفتی و وابستگی روزافزون شاه به آمریکا 2) استقلال مالی دولت از جامعه به دلیل اتکا به درآمدهای نفتی و عدم پاسخگویی به مردم 3) فراهم‌سازی ابزار مالی لازم برای دیکتاتوری و نظامی‌گری شاه توسط درآمدهای نفتی 4) غربی‌سازی جامعه و عدم رعایت ارزش‌های سنتی و دینی با تکیه بر درآمدهای نفتی 5) نفت به عنوان یکی از پایه‌های روان‌شناختی قدرت و شخصیت شاه. واژگان کلیدی: نفت، انقلاب اسلامی، محمدرضا پهلوی، وابستگی، دولت رانتیر