واژه انتظار همانند بسیاری از مفاهیم دینی قرائت پذیر می باشد و هر خوانشی موجب بروز الگوی رفتاری خاص خود در میان منتظران گردیده و دامنه این تاویلات از انتظار فعال تا انتظار منفعل گسترده شده است. ترسیم مدل مفهومی بواسطه تشخیص هنجارهای انتظار و نیز تدقیق در نوع رفتار منتظران اهداف اصلی پایان نامه است. در این پژوهش، پس از طرح موضوع و بیان پیشینه مطالعاتی و نظری انتظار، در فصل سوم محقق با شیوه ای اکتشافی و بوسیله تکنیک تحلیل متن در پی چیستی انتظاراتی است که از یک منتظر از سوی متفکران شاخص شیعه معاصر می رود. بنابراین با جستجو در متنِ بیانات آنان، مفاهیم و مولفه های انتظار مشخص گشته و در نهایت چهارچوب مفهومی انتظار در قالب شش بعد معرفی می گردد. فصل چهارم گزارشی است از چگونگی انجام پژوهشی که با هدف سنجش میزان همنوایی جمعیت تحقیق با یافته های فصل پیشین انجام گرفته است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایش میباشد. حجم نمونه 300 نفر از زائران مسجد جمکران و مرقد امام خمینی(ره) است که به روش قضاوتی هدفمند انتخاب گردیده اند و ابزار گردآوری پرسشنامه ای است که بر اساس سنجه مفهومی انتظار مستخرج از بیانات اندیشمندان تنظیم گردیده است. اعتبار محتوای گویه های پرسشنامه در هیاتی از داوران عضو ستاد احیا و گسترش مهدویت مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت تحلیل داده ها علاوه بر شاخص های آمار توصیفی گویه ها، نمرات خرده مقیاس انتظار، با استفاده از برنامهspssدر طیف 0-20 استاندارد سازی شده اند . در فصل پنجم داده های حاصل از پیمایش تحلیل گشته اند. بر اساس نتایج میانگین انتظار کل پاسخگویان(10.52) در حد متوسط می باشد. کمترین نمره انتظار مربوط به بعد صلاحیت عملی(9.87) است. و عملکرد پاسخگویان دربعدفرهنگی(14.45)بهترازسایرابعادانتظاراست. در نهایت در فصل ششم ، چرایی عدم رواج انتظار فعال و اقدامی در میان زائران، از طریق نظریه انحرافات اجتماعی مرتون و نیز نظریه روزمره شدن اعتقادات وبر تبیین می گردد. واژگان کلیدی :انتظار فرج، اندیشمندان شیعه ، هنجارهای انتظار ، سنجه مفهومی انتظار، توصیف زائران