باستان‌گرایی جریان فرهنگی-اجتماعی و سیاسی نوپدیدی است که در دو سده اخیر به دنبال رویارویی ایرانیان با مدرنیته پدیدار شده است. این جریان به دنبال احیا و تجدید حیاتِ فرهنگ و مناسک باستانی ایرانی است تا مبنای نظم نوینی در ساحت‌های فرهنگی-اجتماعی و سیاسی ایران شود. باستان‌گرایی در دوره قاجار و پهلوی کارویژه‌های خاصی را داشت و به یکی از مبانی مشروعیت دولت پهلوی تبدیل شد. مسئله‌مندی امروز باستان‌گرایی این است که در دهه‌های اخیر با گسترش باستان‌گرایی و تقابل آن با جریان‌های دیگری چون امت‌گرایی و قوم‌گرایی عامل دیگری بر تعارض و شکاف در مبانی همبستگی اجتماعی و وحدت ملی ایرانی افزوده شده است. بدین‌سان، تأمل در این باره و رفع آسیب‌های ناشی از این تعارض‌های هویتی امری ضروری برای بازتولید هویت ملی و همبستگی اجتماعی است.
این کتاب در چهار بخش تدوین و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است: بخش اول: برآمدن باستان‌گرایی، بخش دوم: نمودها و روند باستان‌گرایی، بخش سوم: باستان‌گرایی و دولت پهلوی اول و بخش چهارم: باستان‌گرایی در عصر پهلوی دوم.